Ο στόχος του ευρώ ήταν να δώσει στα κράτη-μέλη ένα κοινό όχημα για την ενίσχυση της οικονομικής και νομισματικής συνεργασίας, ανοίγοντας το δρόμο για την πολιτική συνεργασία. Αρχικά, η ήπειρος διαχωρίστηκε ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα. Το ένα ήταν αυτοί που προωθούσαν μια ανεξάρτητη και υπερεθνική νομισματική διαχείριση που θα καταπολεμούσε τον πληθωρισμό. Το άλλο στρατόπεδο ήταν οι άνθρωποι που χαιρέτισαν την ώθηση στην ανάπτυξη και το εμπόριο που έφερνε το κοινό νόμισμα, σημαίνοντας το τέλος των ανταγωνιστικών υποτιμήσεων λόγω της μεγαλύτερης εμπιστοσύνης των οικονομικών αγορών....
Όταν υιοθετήθηκε το ευρώ, ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία της Γερμανίας που αντιπροσώπευε περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού της ζώνης του ευρώ επέβαλε ως προτεραιότητα τον έλεγχο του πληθωρισμού πριν από την ανάπτυξη. Η ΕΚΤ πήρε την εξουσία του νομισματικού ελέγχου, ενώ το Σύμφωνο Σταθερότητας και ανάπτυξης ανέλαβε τις πολιτικές του χρέους. Το αποτέλεσμα ήταν λίγη ανάπτυξη και μικρός πληθωρισμός. Σήμερα, η συζήτηση παραμένει ακόμη ζωντανή.
Η παγκόσμια κρίση έδειξε ότι το ευρώ λειτούργησε ως ασπίδα προστασίας έναντι των κερδοσκοπικών επιθέσεων από τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές. Εκτεθειμένες χώρες, όπως η Βρετανία ή η Ισλανδία, είχαν σημαντική υποτίμηση του νομίσματός τους το 2007 - 2009. Αντιθέτως, οι «προστατευόμενες» χώρες, όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία, τα πήγαν καλά, παρά τις αυξανόμενες οικονομικές και δημοσιονομικές ανισορροπίες. Αν το ευρώ δεν είχε παράσχει οικονομική ομπρέλα και μια μεγάλη δεξαμενή αποθεματικών, το ΔΝΤ θα ήταν στη θέση του συγκυβερνήτη σε αρκετές ευρωπαϊκές οικονομίες. Τα μέλη της ζώνης του ευρώ πρέπει τώρα να πληρώσουν το διαγωνισμό για το πακέτο διάσωσης ύψους 922 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το κοινό νόμισμα αποδείχθηκε όχι καταφύγιο, αλλά ένα πολυδάπανο bunker.
Σιωπηρή Στρατηγική τoυ Δυϊσμού
Η παγκόσμια οικονομική κρίση καθιστά μάλλον απίθανη την είσοδο νέων μελών στην ευρωζώνη. Η διεύρυνση έχει φτάσει σε μειωμένες αποδόσεις επειδή οι χώρες εντάσσονταν με πολύ διαφορετικές οικονομικές δομές. Μια κοινή πολιτιστική κληρονομιά, για παράδειγμα, δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε ικανή συνθήκη για ένα κοινό νόμισμα. Η νομισματική ορθοδοξία που υποστηρίζονταν από τη Γερμανία ενίσχυσε την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγέων της και ταυτόχρονα δημιούργησε σημαντικά προβλήματα στα περισσότερα άλλα μέλη.
Η έμμεση στρατηγική της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης είναι να επιβάλει ένα ‘δυϊσμό’ στην Ευρώπη: ορισμένες χώρες με πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών με ανάπτυξη που θα στηρίζεται στις εξαγωγές και θα αξιοποιήσει τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης, και τις χώρες της περιφέρειας που αντιμετωπίζουν διαρθρωτικές ανισορροπίες και αγωνίζονται με αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η διαφορά αυτή δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με μια Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), της οποίας η μόνη εντολή είναι ο έλεγχος του πληθωρισμού, σε σύγκριση με το διπλό ρόλο της αμερικανικής Federal Reserve για την προώθηση της απασχόλησης καθώς και τη σταθεροποίηση των τιμών. Τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη για να διορθώσει το πρόβλημα, εκτός από το να αλλάξει το καταστατικό της ΕΚΤ;
Πρώτον, μια ελεγχόμενη διακύμανση μεταξύ του δολαρίου και του ευρώ θα διατηρήσει την ανταγωνιστικότητα της ζώνης του ευρώ και θα παρέχει μια διπλή βοήθεια στο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα. Επίσης, θα βοηθήσει στην αποτροπή της οικονομικής κερδοσκοπίας, καθώς και των ανταγωνιστικών υποτιμήσεων. Ένα ασθενέστερο δολάριο ήταν ένα εργαλείο προώθησης των εξαγωγών για την ενίσχυση της οικονομικής ανάκαμψης των ΗΠΑ. Στο παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, μια εξασθένιση του δολαρίου κατά 10 τοις εκατό, για παράδειγμα, θα οδηγούσε σε απώλεια 1 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την Airbus.
Δεύτερον, η Ευρώπη πρέπει να καθιερώσει το δικό της μόνιμο χρηματοδοτικό μηχανισμό, με ένα «Ταμείο Αλληλεγγύης» ώστε να συμβάλει στην κινητοποίηση μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης για τις χώρες με ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών. Η ad hoc διαχείριση της κρίσης για τη δημιουργία ενός οικονομικού πακέτου ασφαλείας για την Ελλάδα ούτε έχει εντυπωσιάσει τις αγορές ούτε έχει αποκαταστήσει τις προοπτικές ανάπτυξης στην Ελλάδα. Η απροθυμία της Γερμανίας να ενισχύσει τη δύναμη πυρός της ευρωζώνης κατά της κερδοσκοπίας έχει επίσης επισημάνει τα όρια της οικονομικής αλληλεγγύης στην Ευρώπη.
Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση δίνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση την ευκαιρία να πιέσει για εντονότερη δημοσιονομικό και οικονομικό συντονισμό που θα δημιουργήσει ένα φεντεραλιστικό πανευρωπαϊκό οργανισμό. Εάν η Ευρώπη δεν αλλάξει, θα γίνει ένα club δυο ταχυτήτων, με το Ρήνο να αποτελεί το σύνορό της. Όπως είχε δηλώσει και ο Jean Monnet, ο πατέρας της ΕΕ: «Οι άνθρωποι δέχονται την αλλαγή μόνο υπό περιορισμό, και δέχονται τον περιορισμό μόνο σε περίοδο κρίσης».
Ο Michel-Henry Bouchet είναι επικεφαλής του Global Finance Center στη Σχολή Επιχειρήσεων SKEMA στη Γαλλία. Ο Cedric Laguerre είναι ένας ανώτερος αναλυτής και καθηγητής στρατηγικής στο SKEMA Business School στη Γαλλία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου